Segregacja odpadów jest naszym obowiązkiem, ale też wyzwaniem. Jak dobrze ją przeprowadzić w gospodarstwie domowym?
Tego dowiesz się czytając poniższy artykuł. Dostarczy on wiedzy o:
- rodzajach odpadów,
- sposobie ich segregacji,
- sposobach na nauczenie domowników segregowania odpadów.
Mówiąc o śmieciach w gospodarstwach domowych warto przytoczyć statystyki GUS na ten temat. Przeciętny Polak w 2021 r. wytworzył 358 kg odpadów komunalnych. Jest to lekka, ale zauważalna tendencja wzrostowa w porównaniu z roku na rok. Z gospodarstw domowych w tym okresie pochodziło łącznie 11,7 mln t śmieci, przy czym wszystkich odpadów komunalnych zebrano 13,7 mln t. Różnica wynika z innego ewidencjonowania zakładów pracy czy miejsc publicznych – nie są one wszak gospodarstwami domowymi. Większość śmieci trafiło do odzysku. W jego ramach wyróżnia się:
- recykling (blisko 27%),
- kompostowanie lub fermentację (13%),
- przekształcanie termiczne z odzyskiem energii (blisko 20%),
Większość pozostałych odpadów trafiło na składowiska.
Jak w tym temacie na tle Unii Europejskiej wypada Polska? Mniej śmieci od statystycznego Polaka wytwarza jedynie podobnie umowny obywatel Rumunii, a niechlubny prym wiodą Duńczycy, wśród których na głowę przypada 845 kg odpadów. Czy to powód do dumy polskich obywateli? Nie do końca, bowiem nasz poziom recyklingu okazuje się niewystarczający, a w 2025 r. każdy kraj wspólnoty będzie musiał przetwarzać w ten sposób co najmniej 55% odpadów komunalnych, a pięć lat później już 60%.
Jakie są rodzaje odpadów?
Dlatego właśnie tak ważna jest prawidłowa segregacja odpadów wytwarzanych w gospodarstwach domowych. Jak jednak się w niej zorientować? Wszak w ostatnich latach zaszły na tym polu pewne zmiany. Pomińmy już odpady przemysłowe i z rolnictwa, bowiem one też są klasyfikowane. Przeciętnego Polaka najbardziej będą interesować:
- odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych),
- odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie.
Te ostatnie dzieli się na:
- biodegradowalne, czyli takie, które ulegają naturalnemu rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu z udziałem mikroorganizmów. Mogą to być m.in. papier i tektura, odzież i tekstylia z materiałów naturalnych, odpady z terenów zielonych (np. ścięta trawa czy gałęzie), odpady kuchenne i ogrodowe (np. resztki żywności, odpady po warzywach i owocach, ale nie mięso i inne części zwierząt), drewno.
- zielone. Wszelkiego rodzaju części roślin podwórkowych. Powstają w wyniku pielęgnacji ogrodów i terenów zielonych np. trawa i liście, drobne albo rozdrobnione gałęzie.
- surowcowe, czyli opakowania z plastiku, papieru, szkła czy metali zdatne do recyklingowi.
- opakowania wielomateriałowe wytworzone z co najmniej dwóch różnych materiałów, których nie można rozdzielić ręcznie. Są to np. kartony po mleku czy sokach.
- zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny to wszystkie zużyte lub niefunkcjonujące sprzęty RTV i AGD, baterie i kable.
- odpady wielkogabarytowe, czyli meble, a także rowery, wózki i zabawki, panele, belki, płoty, okna i ramy okienne, drzwi, wanny i umywalki, grzejniki itd.
Dlaczego warto segregować śmieci?
Segregacja śmieci to nie tylko ładnie brzmiące hasło. Starsi czytelnicy z pewnością pamiętają czasy, gdy większość odpadów trafiało bez większego przemyślenia na wielkie składowiska i już tam zostawało. Po pierwsze szkodzi to środowisku, a po drugie stanowi marnotrawstwo surowców.
Śmieci zanieczyszczają środowisko nie tylko fizycznie. Opakowania po środkach czystości rzadko są idealnie puste, więc ich składowanie w nieodpowiedni sposób powoduje przedostawanie się do gleby substancji groźnych dla organizmów żywych. To samo dotyczy niektórych kosmetyków. Niebezpieczne okazują się też baterie, gdyż w ich skład wchodzą kwasy, metale ciężkie i substancje rakotwórcze.
Wiele z odpadów nadaje się do ponownego wykorzystania i należy czynić wszystko, by ich odsetek rósł. Wszyscy wiedzą, że można ponownie przetwarzać makulaturę, szkło i metale. Jest jednak wiele tworzyw powstałych z odzysku plastiku. Przykładem może być poliester, popularna tkanina odzieżowa. Trzeba też pamiętać o sprzęcie RTV i AGD – w jego wnętrzu drzemie wiele cennych surowców, które z powodzeniem można odzyskać w specjalistycznych firmach. Recykling szkła, plastiku czy metali szlachetnych zmniejsza presję na ich produkcję i wydobycie. Tym samym ilość tych surowców w obiegu staje się coraz bardziej stała. Pozwala to zbliżyć nas do gospodarki o biegu zamkniętym.
Ale nie trzeba mieć specjalnego zaplecza, by przetwarzać odpady. Doskonale wiedzą o tym ogrodnicy. Prowadzenie kompostownika eliminuje potrzebę wyrzucania śmieci zielonych i bio – doskonale rozłożą się one przez sezon, tworząc wysokiej jakości naturalny nawóz, w sam raz pod wżywa czy kwiaty. Segregacja niesie więc ze sobą różnorakie korzyści.
Co oznaczają poszczególne kolory pojemników na śmieci?
Zasady segregacji śmieci w każdej gminie mogą być różne. Niezależnie od nich obowiązuje jednakowy jednolity system segregacji odpadów.
| Kolor pojemnika lub nalepki | Rodzaj odpadów | Co można do niego wrzucić? | Czego nie wrzucać? |
| Niebieski | Papier | Gazety, książki, zadrukowany papier do drukarki, bibuły, tektura | Opakowania po napojach i sokach, np. Tetrapack, wilgotne chusteczki higieniczne lub do czyszczenia powierzchni, zużyte chusteczki higieniczne, papier po kanapkach i żywności itp. |
| Zielony | Szkło | Butelki, słoiki bez zakrętek, o ile to możliwe dobrze zerwać etykietkę i wyrzucić ją do kontenera na papier lub odpady zmieszane | Metali, plastiku, opakowań po olejach, metalowych zakrętek |
| Żółty | Tworzywa sztuczne | Opakowania po produktach spożywczych wykonane z metalu, takie jak puszki, oraz plastiku, plastikowe butelki, kartony po mleku i napojach i inne opakowania wielomateriałowe, filię aluminiową, opakowania po kosmetykach i środkach czystości | Sprzętu AGD i RTV i jego części, części samochodowych, elektroniki, baterii i akumulatorów, opakowań po olejach i substancjach niebezpiecznych, folii rolniczych i przemysłowych. |
| Szary lub czarny | Odpady zmieszane | Pozostałości po segregacji, wszystko to, co nie nadaje się do innych pojemników. Będą to resztki jedzenia, brudne folie spożywcze i papierowe ręczniki, zabawki, ubrania itd. | Sprzętu AGD i RTV i jego części, części samochodowych, elektroniki, baterii i akumulatorów, opakowań po olejach i substancjach niebezpiecznych, folii rolniczych i przemysłowych, odpadów budowlanych, mebli itd. |
| Brązowy | Biodpady | Resztki warzyw i owoców, liście, trwa, drobne gałęzie, kora drzew, trociny, stare kwiaty, spady z owoców itd. | Resztki mięsne, martwe zwierzęta, duże gałęzie, fragmenty drewna, mebli itd., pozostałości budowlanych. |
Jak nauczyć swoje dzieci segregacji śmieci?
Dzieci warto wdrażać w segregację odpadów od małego. Można ten proces przemienić w grę – zgadywankę, pokazując maluchowi różne odpady i prosząc o przyporządkowanie ich do konkretnego koloru pojemnika. Wykształci to w dziecku odruch, dzięki któremu bez zastanowienie będzie ono wrzucać śmieci do właściwego kontenera.
Warto też odwiedzać strony rządowych kampanii i organizacji pozarządowych propagujących recykling. W ich witrynach widnieje wiele materiałów, także tych skierowanych do dzieci w różnym wieku. Są to filmy, kolorowanki i gry propagujące właściwe postępowanie ze śmieciami.
Jakie są podstawowe zasady segregacji śmieci?
Segregację należy zacząć od mądrego kupowania. Warto zrezygnować z plastikowych toreb i butelek na rzecz opakowań wielorazowych. Zamiast kilku małych opakowań lepiej wybrać jedno duże. Jednorazowe sprzęty, takie jak maszynki do golenia, warto zastąpić takimi na żyletki lub z wymiennymi ostrzami.
Warto mieć w domu kilka pojemników na różne rodzaje odpadów. Nie każdy znajdzie na to miejsce, dlatego na rynku można kupić specjalne kosze do segregowania śmieci np. w bloku. Mitem jest też konieczność mycia opakowań. Śmieci są mechanicznie czyszczone w sortowni, dlatego lepiej nie marnować wody na ich pucowanie przed wyrzuceniem do kosza, o ile nie zaleca tego gmina.
FAQ
Czy warto segregować śmieci?
Tak, zdecydowanie warto. Z posegregowanych odpadów można odzyskać wiele surowców, które trafią do ponownego przetworzenia.
Czy opakowania trzeba myć przed wyrzuceniem?
Zgodnie z zaleceniami na stronach rządowych nie trzeba tego robić, o ile nie nakazuje tego gmina. Lepiej więc oszczędzać wodę i swój czas, gdyż opakowania i tak są czyszczone mechanicznie w zakładzie zajmującym się obróbką śmieci.
