Rodzaje plastiku – czy wszystkie są szkodliwe?

Tworzywa sztuczne są wszechobecne w naszym życiu. Można by nawet rzec, że otaczają nas z każdej strony. Dlatego warto wiedzieć jakie są rodzaje plastiku. 

Jest to istotne nie tylko z punktu widzenia samej ciekawości. Bycie świadomym na temat problemów ochrony przyrody i środowiska wymaga zrozumienia otaczającego świata, w tym tego, co go tworzy. Od umiejętności rozpoznawania materiałów zależy przede wszystkim ich późniejsza poprawna segregacja. Warto też wiedzieć skąd biorą się różne tworzywa by zrozumieć, jaki wpływ na środowisko i zdrowie ma ich produkcja i późniejsze przetwarzanie. Z niniejszego artykułu dowiesz się:

  • Na jakie rodzaje plastiku można się natknąć w codziennym życiu;
  • Jakie symbole służą do oznaczania plastikowych wyrobów;
  • Jak wygląda recykling tworzyw sztucznych i czy któreś zupełnie się do tego nie nadają.

Dzięki tej wiedzy łatwiej zrozumiesz jak można zminimalizować ilość produkowanych śmieci.

Jakie są rodzaje plastiku?

Tworzyw sztucznych jest wiele i trudno wszystkie je spamiętać. Niektóre z nich stosowane są w przemyśle, inne w motoryzacji, a część wykorzystywana jest do przechowywania żywności. Właściwości tworzyw sztucznych są różnorodne, niektóre z nich są niebezpieczne dla zdrowia, inne da się z powodzeniem poddawać recyklingowi.

Ogólnie ujmując, plastik to zbiorcza nazwa dla wszystkich materiałów zbudowanych z polimerów syntetycznych, czyli takich niewystępujących naturalnie, albo zmodyfikowanych polimerów naturalnych. Polimery to zaś długie łańcuchy cząsteczek związku chemicznego, w przypadku tworzyw sztucznych najczęściej węglowodorów. Powstają one na ogół jako produkt rafinacji ropy naftowej. Do plastiku dodaje się różne inne substancje i pierwiastki, mające wpłynąć na jego właściwości. Mogą to być napełniacze, stabilizatory chemiczne, stabilizatory promieniowania ultrafioletowego, barwniki i wiele innych. Nie trudno się domyśleć, że wiele z tych substancji jest szkodliwych dla środowiska.

Wśród rodzajów plastiku wymienić można:

  • PET – wytwarza się z niego plastikowe butelki. Można go ponownie przetwarzać, często wielokrotnie, produkując kolejne butelki albo materiały takie jak np. poliester, z którego szyje się ubrania. Jednak czarne butelki PET nie nadają się do recyklingu.
  • HDPE – droższy niż PET, dlatego chętnie poddawany jest ponownemu wykorzystaniu. Produkuje się z niego rożne kolorowe tworzywa oraz m.in. zabawki.
  • PVC – w Polsce określany też mylnie skrótem PCV. Wykorzystywany głównie w budownictwie, np. w stolarce otworowej albo do produkcji rur kanalizacyjnych. Może być toksyczny w kontakcie z żywnością. Jest stosunkowo tani i ma bardzo wiele zastosowań.
  • LDPE – może mieć kontakt z żywnością, wytwarza się z niego np. folię spożywczą albo foliowe siatki na zakupy.
  • PP – kolejny plastik powszechnie używany w branży spożywczej. Wytwarza się z niego m.in. zakrętki do butelek i pudełka na jedzenie.
  • PS – polistylen, z którego wytwarza się styropian, wykorzystywany na szeroką skalę w budownictwie i w przemyśle opakowaniowym, motoryzacji itd. Nie powinien mieć jednak kontaktu z żywnością. Ponadto jest trudny w recyklingu.
  • Oprócz tego jest jeszcze grupa tworzyw sztucznych określanych jako inne. Zaliczane są tam różne substancje, których niekiedy nie da się poddać recyklingowi.
  • Obok powyższych istnieje jeszcze bioplastik. Jest w 100% biodegradowlany i nadaje się do kompostowania.

Po czym rozpoznać rodzaj plastiku?

Rozpoznanie tworzyw sztucznych po ich wyglądzie i cechach fizycznych jest niezwykle trudne. Na opakowaniach najczęściej widnieją jednak symbole, które to ułatwią.

1 – PET.

2 – HDPE.

3 – PVC.

4 – LDPE.

5 – PP.

6 – PS.

7 – Inne.

Który plastik najlepiej nadaje się do recyklingu?

Z powyższych najłatwiejszy w recyklingu jest bioplastik. Jako, że nie zalicza się do żadnej z pierwszych 6 kategorii, często występuje mylnie pod oznaczeniem 7. Jednak opakowania z niego wykonane są dodatkowo oznaczane osobnym symbolem PLA mówiącym, że nadają się do recyklingu. Dlatego właśnie bioplastik należy wyrzucać do kontenera na odpady BIO – ulega w całości rozkładowi przez mikroorganizmy.

Bioplastik jest poliestrem produkowanym z kwasu mlekowego dzięki syntezie biologicznej lub chemicznej. Materiałem często jest skrobia kukurydziana poddawana bakteryjnej fermentacji. W grę wchodzi także skrobia buraczana, ziemniaczana i trzcinowa.

Który plastik jest najbardziej szkodliwy dla środowiska?

Każde tworzywo sztuczne stanowi obciążenie dla środowiska naturalnego. Odkąd zaczęto je wytwarzać jedynie ok. 9% poddano recyklingowi, pozostała część albo zanieczyściła ekosystemy, albo znalazła się na składowiskach, gdzie pozostanie na bardzo długi czas.

Zdecydowanie najgorszy jest jednak PVC. Może uwalniać toksyny, a w procesie spalania go powstaje szereg bardzo szkodliwych substancji. Jego produkcja oraz utylizacja wiążą się z uwalnianiem chemikaliów opartych na chlorze. Mogą one prowadzić do raka, zaburzenia gospodarki hormonalnej itd. Produkcja PVC odpowiada za niemal 40% zużycia chloru w USA.

Co gorsza, PVC znany pod mianem winylu, spotykany jest powszechnie nie tylko w domach. Produkuje się z niego zabawki, części samochodowe, ale też sprzęt medyczny tj. strzykawki. Samo w sobie tworzywo to jest mało użyteczne, dlatego wzbogaca się je licznymi uszlachetniaczami celem uzyskania zakładanych do danego zastosowania właściwości. Substancje te nie wiążą się z plastikiem, dlatego mogą z niego odparowywać albo uwalniać się w inny sposób. Dobrym przykładem może być zapach nowych samochodów – odpowiadać za niego mogą właśnie opary wydobywające się z winylu.

W dodatku PVC jest na szarej liście pod względem możliwości recyklingu. Wszystko właśnie przez ilość zawartych w nim dodatków, które powodują, że ponowne wykorzystanie tworzywa jest niemożliwe albo nieproporcjonalnie drogie.

Warto jednak zauważyć, że problemem często nie jest samo tworzywo, a postępowanie z nim. Źle użyty materiał może stać się obciążeniem dla środowiska. W grę wchodzi tu np. niewłaściwy recykling tworzyw sztucznych. Powinny one wszystkie trafić do właściwego kontenera na plastik. Dzięki temu w sortowni odpadów będą mogły zostać rozdzielone na kolejne frakcje albo zostaną wysłane na specjalnie przygotowane do tego składowisko.

Niestety, wiele plastikowych opakowań i przedmiotów jest wyrzucane bez segregacji. Nawet gorzej – trafiają bezpośrednio do środowiska, a nie do kosza na śmieci. Niekiedy też nieroztropni gospodarze palą nimi w piecu, chociaż wartość kaloryczna plastiku jest właściwie zerowa, często jego spopielenie wymaga więcej energii, niż w efekcie zostanie wytworzone. Innym mankamentem jest mikroplastik, czyli mikroskopijne drobiny tworzyw sztucznych powstałe przez ścieranie się odpadów. Trafiają one do środowiska, zwłaszcza wodnego i odkładają się w organizmach żywych. Problem jest szeroki, bowiem mikrocząsteczki plastiku dodawane są też do środków czyszczących a nawet do pasty do zębów. Mikroskopijne drobiny mogą trafiać do organizmu człowieka wraz z jedzeniem i wodą, a są na tyle małe, że odkładanie się ich w ludzkim ciele nie jest niczym zaskakującym.

Dlatego pisząc o szkodliwości tworzyw sztucznych pod uwagę należy brać nie tylko proces ich produkcji czy możliwość recyklingu, ale całościowy wpływ na środowisko i zdrowie.

 

Najczęściej zadawane pytania:

Czy plastik może być biodegradowlany?

Tak, istnieje biodegradowlany plastik. To PLA, wytwarza się go ze skrobi na skutek syntezy biologicznej. Można go kompostować albo wyrzucić do pojemnika na odpady BIO. Na skutek działania mikroorganizmów całkowicie się rozłoży bez szkody dla środowiska.

Które tworzywo sztuczne może mieć kontakt z żywnością?

W branży spożywczej i gastronomicznej wykorzystywane mogą być HDPE (PE-HD), LDPE (PE-LD) oraz PP. Nie uwalniają one żadnych szkodliwych substancji w kontakcie z żywnością. Wytwarza się z nich m.in. folie spożywcze i jednorazowe opakowania na jedzenie.

Jaki plastik nie może mieć styczności z jedzeniem?

Zdecydowanie z dala od pożywienia należy trzymać PVC. Może ono uwalniać dioksyny i inne chemikalia odkładające się w organizmach żywych. Jedzenie należy trzymać z dala także od polistylenu (PP), czyli styropianu i PET. Ten co prawda stanowi materiał na butelki, ale niektóre substancje (np. alkohol albo ciepłe jedzenie) mogą wchodzić z nim w reakcje chemiczne. Ponadto może on uwalniać szkodliwe związki do żywności pod wpływem temperatury albo promieniowania słonecznego.

Dodaj komentarz