Dług ekologiczny, czyli o tym jak Ziemia żyje na kredyt

Zużywamy zasoby naszej planety w zatrważająco szybkim tempie. Pojęciem, które wiąże się z tą sytuacją, jest dług ekologiczny. Co oznacza?

Z artykułu dowiesz się:

• Co kryje się pod pojęciem długu ekologicznego?
• Czym charakteryzuje się Dzień Długu Ekologicznego?
• Jak chronić zasoby naturalne ziemi?

Do długu ekologicznego przyczynia się każdy z nas. Jeśli nie zaczniemy działać w obronie naszej planety, za pewien czas zasoby Ziemi mogą się skończyć. Powinniśmy mieć to na uwadze, ponieważ troska o planetę sprawia, że troszczymy się również o przyszłe pokolenia. Rozsądne korzystanie z zasobów naszej planety sprawi, że dług ekologiczny zostanie przesunięty w czasie. Zanim przejdziesz do dalszej części artykułu, zapoznaj się również z tym wpisem: Jakie rozwiązania wybierać, aby uczynić dom jak najbardziej ekologicznym?.

Czym jest dług ekologiczny?

Pierwszy dług ekologiczny został ogłoszony w 1987 roku. Pojęcie to wprowadziła organizacja New Economics Foundation. Od tego czasu zajmuje się wyliczaniem dnia, w którym Ziemia nie nadąża produkować zasobów zużywanych przez ludzi. Jakie z nich mamy na myśli?

Zasoby, które zmniejszają się w bardzo szybkim tempie:

• zasoby naturalne Ziemi,
• zasoby wodne Ziemi,
• zasoby mineralne Ziemi,
• zasoby energetyczne Ziemi.

Powinniśmy dbać o środowisko, ponieważ tak naprawdę każdy z nas przyczynia się do powstawania długu ekologicznego. Wśród czynników, które go tworzą, można wyróżnić wzrost liczby samochodów, produkcję odpadów (głównie plastiku), a także nadmierne korzystanie z wody oraz energii. Na powstawanie długu ekologicznego mają również wpływ bogate państwa. To właśnie one korzystają z zasobów naturalnych w sposób nieproporcjonalny do ich dostępności. Wśród takiego zachowania możemy wymienić, chociażby emitowanie gazów cieplarnianych bez żadnego limitu. Ekspansjonizm prowadzi nie tylko do niezrównoważonego rolnictw czy nadmiernych połowów, ale również do zmian klimatu i wylesiania. Skutki długu ekologicznego są bardzo poważne. Nieodpowiedzialne zachowanie ludzi wpływa na różnorodne czynniki strefy klimatycznej. Są to zarówno powodzie, susze, trąby powietrzne, migracje ludzkości, jak i załamanie rolnictwa. Te pociągają za sobą kolejne konsekwencje w postaci konfliktów między ludźmi, które dotyczą walki o podstawowe produkty żywieniowe.

Dzień Długu Ekologicznego, jakie czynniki wpływają na jego datę?

Dzień Długu Ekologicznego (ang. Earth Overshoot Day lub Ecological Debt Day — DDE) określa dzień, w którym ludzie wykorzystali wszystkie zasoby Ziemi przypadające na cały rok do produkcji dóbr oraz usług przy jednoczesnym przekroczeniu zdolności naszej planety od ich odnawiania. Wśród zasobów tych można wymienić wodę, glebę, lasy, a także paliwa kopalniane. W uproszczeniu — oznacza to, że zużywamy zasoby szybciej, niż te mogą się zregenerować. Żyjemy więc na kredyt — stąd nazwa długu ekologicznego. Jak można wyliczyć Dzień Długu Ekologicznego? Wystarczy podzielić biokapitalizację naszej planety (ilość zasobów ekologicznych, które Ziemia może wygenerować w danym roku) przez światowy ślad ekologiczny (zapotrzebowanie ludności na rok, mierzone w globalnych hektarach przypadających na jedną osobę) i pomnożyć otrzymany wynik przez liczbę dni w roku wynoszącą 365 lub 366. Według ekspertów z Global Footprint Network (organizacji wyliczającej dług ekologiczny) po raz pierwszy światowa konsumpcja przekroczyła zasoby oferowane przez naszą planetę 29 grudnia 1970 roku. Biorąc pod uwagę fakt, że Dzień Długu Ekologicznego przypada obecnie na przełomie lipca i sierpnia można stwierdzić, że wykorzystujemy zasoby naturalne znacznie szybciej niż przed laty. Zgodnie z wyliczeniami Global Footprint Network ludzkość korzysta z zasobów 1,8 razy szybciej, niż nasza planeta jest w stanie je zregenerować. Sytuacja ta oznacza, że nasze aktualne potrzeby zaspokoiłaby nie jedna, a 1,8 planety, jak nasza.

Poniższa tabela prezentuje poszczególne lata oraz przypadającą w nich granicę regeneracji Ziemi. Zauważ, że praktycznie z każdym rokiem granica ta niebezpiecznie się przesuwa.

Jak widzisz, obecnie granica regeneracji ziemi przypada na miesiące letnie. Szybkie jej przesuwane jest świadectwem bardzo niekorzystnym dla naszej planety.

Co robić, aby zmniejszyć dług ekologiczny?

Zgodnie z wyliczeniami Global Footprint Network do 2050 roku w miastach będzie mieszkać 70-80% ludzi. W związku z tym należy zorganizować życie metropolii w taki sposób, aby te zużywały mniej energii na transport, ogrzewanie, czy chłodzenie domów. Rozsądnym zachowaniem będzie więc przejście na energię odnawialną. Jest to świetna alternatywa dla paliw kopalnych. Na równie szczególną uwagę zasługuje brak marnowania żywności. Dług ekologiczny można również zmniejszyć stosując recykling, zalesianie, czy zarybianie. Bardzo ważną rolę odgrywa także redukcja globalnych emisji gazów cieplarnianych, a także osiągnięcie neutralności klimatycznej. Co ciekawe — ograniczenie emisji CO₂ sprawiłaby, że zamiast dwóch planet, wystarczyłaby nam niewiele ponad jedna. Takie działanie przesunęłoby okres długu ekologicznego o 93 dni. Zredukowanie śladu środowiskowego wynikającego z działania sektora transportu — o 50%. Zakładając, że 1/3 dystansu zastąpiłby transport publiczny, a resztę mikromobilność, to udałoby się opóźnić dzień długu ekologicznego o 13 dni. Natomiast zalesienie 350 mln hektarów lasów przesunęłoby tę datę o 8 dni. Warto zmienić również swoje codzienne nawyki. Zwracaj uwagę na sprawy ważne dla środowiska, wspieraj organizacje pozarządowe, które zajmują się ochroną klimatu, a także organizują różnorodne petycje w kwestiach środowiskowych. Jeśli dysponujesz wolnym czasem, możesz również zgłosić się do wolontariatu, czy zaangażować się w budżety partycypacyjne. Warto poruszyć jeszcze jedną kwestię, która wiąże się z pojęciem długu ekologicznego. Są nią zasoby wody na Ziemi a potrzeby człowieka. Wody słodkie, które są niezbędne do życia ludzi, stanowią jedynie 4% wszystkich zasobów wodnych na świecie. Zgodnie ze statystykami, pobór wody rzecznej oraz podziemnej wzrósł przez ostatnie lata 9 razy. Zużycie wody przez jednego mieszkańca wzrosło jedynie dwa razy. W ciągu ostatnich lat możemy zauważyć tendencję spadkową, jednak to nie wystarczy, aby zadbać o naszą planetę, głównie ze względu na wciąż rosnącą liczbę ludności.

Sami jesteśmy w stanie zmniejszyć dług ekologiczny. Aby tak się stało zmianie, powinno ulec nasze nastawienie do środowiska. Musimy wziąć pod uwagę to, że zasoby Ziemi mogą kiedyś się skończyć. Co wtedy zrobią przyszłe pokolenia? Aby odwlec ten scenariusz w czasie, powinniśmy zmienić nasz stosunek do możliwości regeneracyjnych Ziemi. Tylko wtedy zatrzymamy stale zwiększający się dług ekologiczny.

Najczęściej zadawane pytania: